Η αλόγιστη σπατάλη της άμμου και οι ευθύνες των κρατών

Η άμμος έχει μια θετική ιδέα, ως απέραντη ομορφιά ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όπου θα έρθουμε και σ’ επαφή μαζί της. Έτσι θα έλεγα καλυτέρα, συνδυάζει εικόνες χαλάρωσης, αλλά και εικόνες από μαγευτικές παραλίες. Όμως, δυστυχώς , η εικόνα που δημιουργούμε σε μεγάλο ποσοστό οι άνθρωποι , δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα.

Για αρχήν, λίγοι ή πολλοί ίσως γνωρίζετε για την έλλειψη της άμμου και τη διάβρωση που σημειώνεται στις παραλίες τόσο στο εξωτερικό, αλλά και σε περιοχές της Κύπρου. Η άμμος αποτελεί

σημαντική πρώτη υλη και δεν είναι ένα ατέλειωτο υλικό, το οποίο θα έχουμε για πάντα στις ζωές μας. Τα τελευταία χρόνια η άμμος βρίσκεται σε κόκκινο συναγερμό, λόγω της υπερβολικής κατάχρησής της και διεξάγεται ένας παγκόσμιος πόλεμος σε εθνικό, αλλά και τοπικό επίπεδο, μεταξύ μεγάλων εταιρειών αλλά και συμφερόντων διαφόρων κυβερνήσεων ανά το παγκόσμιο.

Η σπουδαιότητα της άμμου είναι πολύ μεγάλη. Υποστηρίζεται από τους επιστήμονες ότι η άμμος είναι ο σημαντικότερος πόρος στη γη μετά το νερό και το οξυγόνο. Τώρα αρκετοί θα προβληματιστούν πως η άμμος της ερήμου είναι ατελείωτη, αλλά δυστυχώς η άμμος της Σαχάρας δεν είναι κατάλληλη για οποιαδήποτε χρήση μέχρι σήμερα. Κάπου εδώ να τονίσω ότι η σημαντικότερη χρήση της άμμου και φυσικά η μεγαλύτερη κατανάλωση της, είναι ως βασικό οικοδομικό υλικό για το χτίσιμο σπιτιών και δρόμων, κάτι που συνηθίζεται και στην Κύπρο όπου οι επιχειρηματίες ανάπτυξης γης δεν συνηθίζουν να χτίζουν με άλλα υλικά πέρα της άμμου και αυτό εντείνει το πρόβλημα.

Η άμμος είναι ένα πολύ σημαντικό υλικό στην ανάπτυξη του πολιτισμού μας και κατ’ επέκταση στη καθημερινή μας ζωή και θα ήθελα να ξεκινήσω εξηγώντας σας τους λόγους που την κάνει τόσο σημαντική. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την άμμο για κατασκευές οικοδομών τουλάχιστον από την εποχή των αρχαίων Αιγυπτίων. Στην συνεχεία, ανακαλύψαμε, ως ανθρωπότητα, τον τρόπο μετατροπής της άμμου σε διαφανές γυαλί, το οποίο οδήγησε μετέπειτα στην δημιουργία των μικροσκοπίων και τηλεσκόπιων και κατ’ επέκταση σε άλλες τεχνολογίες. Επιπρόσθετα, η άμμος αποτελεί σημαντική πηγή μετάλλων όπως είναι το τιτάνιο, το θόριο, το πυρίτιο και το ουράνιο, μέταλλα τα όποια παίζουν καθοριστικό ρόλο στην καθημερινή ζωή ενός ατόμου. Την άμμο με λίγα λόγια τη συναντάμε κυριολεκτικά παντού. Εκτός από τα πιο πάνω χρειάζεται στο γυαλί, στο πλαστικό, στην κατασκευή μικροτσίπ και κομπιούτερ, στους ηλιακούς συλλέκτες, στις κατασκευές αεροσκαφών, στην οδοντόκρεμα, στο κρασί αλλά ακόμη και στη παραγωγή καλλυντικών.

Έτσι, μπορεί να φαίνεται ατέλειωτη, όμως είναι ένας πεπερασμένος πόρος όπως και κάθε άλλος πόρος ο οποίος καταχράζεται από το ανθρώπινο είδος και γι αυτό η γη αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα στις μέρες μας. Βάσει ερευνών, εκτιμάται ότι το 75-90% των παραλιών του κόσμου με φυσική άμμο, πρόκειται να εξαφανιστούν μέσα στις επόμενες δεκαετίες, κυρίως λόγω της μαζικής διάβρωσης που προκαλείται από την ανθρώπινη ανάπτυξη των ακτών. Το ποσό της άμμου που εξορύσσεται από τους ωκεανούς αυξάνεται επιθετικά.

Η παγκόσμια κατασκευαστική έκρηξη των τελευταίων ετών καταβροχθίζει πρωτοφανείς ποσότητες και η εξόρυξη οδηγεί στην απογύμνωση των ποταμών και των παραλιών όλου του κόσμου, με ήδη κάποιες χαρακτηριστικές περιπτώσεις όπως αυτή της Φλόριντα της Αμερικής και ιδιαιτέρα το Μαϊάμι. Εμφανές παράδειγμα η νησιωτική Σιγκαπούρη, η όποια, έχει επεκταθεί κατά 20% από το 1960. Κι αυτό, παίρνοντας άμμο από τους γείτονές της Ινδονησία, Μαλαισία, Καμπότζη και το Βιετνάμ, οι οποίες απάντησαν μεν με εμπάργκο εξαγωγών άμμων στην Σιγκαπούρη, αλλά σύντομα, ωστόσο, οι λαθρέμποροι πήραν την κατάσταση και πάλι στα χέρια τους. Ακόμη και η περίπτωση στο Ντουμπάι όπου είναι εξαρτημένο από την εισαγόμενη άμμο, αφού η ταχεία ανάπτυξη της πόλης οφείλεται στη κατασκευή των υψηλότερων κτηρίων του κόσμου. Πιο συγκεκριμένα, σημειώθηκε απίστευτη κατάχρηση άμμου στο πλαίσιο της κατασκευής τεχνητών νησιών, όπως το περίφημο «The World», στο οποίο χρησιμοποίησαν εκατομμύρια τόνους άμμου. Ένας και από τους λόγους που ποτέ δεν ολοκληρώθηκαν τα σχέδιά του.

Γι’ αυτούς τους λόγους η διαδικασία ανθεί, με πολυεθνικές εταιρείες να μαζεύουν άμμο με τα μηχανήματα από τους ωκεανούς. Λόγω του ότι τα λατομεία της γης και οι κοίτες των ποταμών έχουν εξαντληθεί, οι προμηθευτές της άμμου στρέφονται προς τις θάλασσες, όπου χιλιάδες πλοία απορροφούν τεράστια ποσοστά άμμου από τον πυθμένα του ωκεανού. Παράνομη παράκτια εξόρυξη διεξάγεται από λαθρεμπόρους οι οποίοι χρηματοδοτούνται από το οργανωμένο έγκλημα και εντείνεται η εξόρυξη λόγω έλλειψης ρυθμίσεων, νομοθεσιών και φυσικά της γραφειοκρατικής διαφθοράς.

Εκτός από αυτό υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις, όπου οι ντόπιοι μεταφέρουν την άμμο μακριά από τις παραλίες με φτυάρια και φορτηγά. Σήμερα εγκληματικές συμμορίες έχουν εντοπιστεί σε τουλάχιστον δώδεκα χώρες, με εμφανές παραδείγματα και έντονο αυτό το στοιχειό ιδιαίτερα στην Ασία, δηλαδή λειτουργούν παράνομες ομάδες οι οποίες κλέβουν τόνους άμμου κάθε χρόνο για να την πουλήσουν στη μαύρη αγορά.
Έτσι, οι οικολογικές και οικονομικές επιπτώσεις είναι αναπόφευκτες ανά το παγκόσμιο. Με αυτό το φαινόμενο της διάβρωσης των παραλιών εξελίσσεται προς το χειρότερο χρόνο με το χρόνο και υπαίτιος γι αυτό δεν είναι άλλος παρά ο άνθρωπος. Οι επεμβάσεις που γίνονται στις ακτογραμμές έχουν αλλάξει τη δυναμική της θάλασσας η οποία με τη σειρά της έχει αλλάξει την ακτογραμμή.

Έτσι οι επιπτώσεις στο περιβάλλον είναι τεράστιες, με καταστροφικές συνέπειες για τη βιοποικιλότητα, την απώλεια γης, την υδρολογική λειτουργία, την ύδρευση, την υποδομή, το κλίμα, το τοπίο αλλά και τα ακραία καιρικά φαινόμενα Και τέλος η διάβρωση των παράκτιων περιοχών και των παραλιών επηρεάζει τα σπίτια και τις υποδομές, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να καταστράφηκαν ολόκληρες οικίες που ήταν χτισμένες κοντά στο νερό.

Τα Περιβαλλοντικά ζητήματα θα πρέπει να λάβουν την ανάλογη προτεραιότητα. Σε αντίθετη περίπτωση, η άμμος θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει ένας από τους απειλούμενους με εξαφάνιση φυσικούς πόρους του πλανήτη. Ενώ είναι ζωτικής σημασίας για τους πολιτικούς ηγέτες να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα, η εξόρυξη των αδρανών υλικών δεν έχει ακόμη περιληφθεί στη πολιτική τους ατζέντα. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή η απώλεια άμμου δεν έχει ακόμη φθάσει σε επίπεδο έλλειψης που θα απειλούσε την οικονομία. Υπάρχει ανάγκη για τη ρύθμιση της αμμοληψίας τόσο σε εθνικά όσο και σε διεθνή ύδατα. Οι ειδικοί συστήνουν ότι η μεγάλης κλίμακας εξόρυξη, τα λατομεία και άλλες παρεμφερείς δραστηριότητες θα πρέπει να επιτρέπονται μόνο μετά από ορθή επιστημονική αξιολόγηση: Έτσι μόνο θα υπάρξουν περιορισμένες επιπτώσεις στο περιβάλλον καθώς το ζήτημα αυτό είναι πραγματικά αναδυόμενο και υπάρχει η ανάγκη για μια σε βάθος έρευνα.

O Κυριάκος Γιαννακού είναι Φοιτητής Δημοσιογραφίας Πανεπιστήμιο Κύπρου

Τα σχόλια αντιπροσωπεύουν την προσωπική γνώμη των συγγραφέων τους και όχι αυτή του Sigmalive.com