Οι ΗΠΑ όμηροι του χρέους προς Σαουδική Αραβία και Κίνα

Γιατί οι σεΐχηδες, φίλοι και σύμμαχοι της Αμερικής, ανησυχούν περισσότερο την Ουάσινγκτον απ' ό,τι οι ανταγωνιστές Κινέζοι

του Παναγιώτη Γκρουμούτη

Ηταν κοινό μυστικό: Εδώ και σχεδόν μισό αιώνα οι ΗΠΑ, οι εκάστοτε πρόεδροι αλλά και οι επικεφαλής των οικονομικών επιτελείων και της Fed, γνώριζαν αλλά δεν έλεγαν το μέγεθος της εξάρτησης της αμερικανικής οικονομίας από δύο τρίτες χώρες: την Κίνα και τη Σαουδική Αραβία.

Η

πρώτη τη τάξει οικονομία του πλανήτη είναι παράλληλα και ο μεγαλύτερος εκδότης χρέους, με ένα συντριπτικό τμήμα αυτού να βρίσκεται στα χέρια και στον έλεγχο των Κινέζων πολιτικών και των Σαουδαράβων σεΐχηδων. Και αν η κοινή γνώμη έχει την άποψη πως τουλάχιστον οι Σαουδάραβες είναι φίλα διακείμενοι προς την αμερικανική πλευρά, το άκρως παράδοξο είναι ότι σύσσωμη η αμερικανική πολιτική και η οικονομική σκηνή δεν ανησυχούσαν, επί δεκαετίες, για το χρέος προς τους Κινέζους, αλλά προς τους Σαουδάραβες!

Η αμερικανική ελίτ «προστάτευε» επί δεκαετίες τα «μυστικά» των οικονομικών σχέσεων της χώρας με τη Σαουδική Αραβία, η οποία με τη σειρά της εκμεταλλεύτηκε σε πλείστες όσες περιπτώσεις αυτή τη «σχέση», ίσως πιο κυνικά απ' όσο θα περίμενε κανείς να πράξουν οι φύσει και θέσει ανταγωνιστές των ΗΠΑ στη διεθνή σκηνή Κινέζοι!

Τα χρόνια όμως πέρασαν, οι ισορροπίες άλλαξαν και αίφνης αμερικανικές εφημερίδες ανακοινώνουν τα περιβόητα αυτά «μυστικά» στα πρωτοσέλιδά τους. Με τίτλους όπως «Η χώρα παύει να είναι όμηρος ξένων συμφερόντων». «Ομηρος;». Κι όμως... Επισήμως, τον ρόλο του «κακού» στις εμπορικές, οικονομικές και επιχειρηματικές σχέσεις των ΗΠΑ με τις μεγάλες ανταγωνίστριες δυνάμεις τον κρατά -τουλάχιστον στο μυαλό του μέσου Αμερικανού- η Κίνα. Η Κίνα φταίει όταν κλείνουν αμερικανικά εργοστάσια και χάνονται θέσεις εργασίας.

Η Κίνα και τα φτηνά της προϊόντα φταίνε για την έκρηξη του αμερικανικού ελλείμματος. Η Σαουδική Αραβία, όμως, είναι αυτή που πολεμά εδώ και μήνες, με την αθρόα παραγωγή πετρελαίου ακόμα και σε εξευτελιστικές τιμές, τη νεόκοπη αμερικανική βιομηχανία παραγωγής πετρελαίου από σχιστολιθικά κοιτάσματα. Αλλά ούτε καν επικρίθηκε γι' αυτό.

Η Σαουδική Αραβία ήταν αυτή που επισήμως (!) απείλησε τις ΗΠΑ με εκποίηση των αποθεματικών της σε δολάρια εφόσον η κυβέρνηση Ομπάμα προχωρούσε στη δημοσιοποίηση επίσημης έκθεσης 28 σελίδων που επιρρίπτει σε Σαουδάραβες πολίτες, ακόμα και σε υψηλόβαθμα στελέχη της βασιλικής οικογένειας του Ριάντ, ευθύνες -ακόμα και χρηματοδότηση- των τρομοκρατικών ομάδων που οργάνωσαν τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου! Κι αντί να ξεσπάσει οργή λαού στις ΗΠΑ, η περί ης ο λόγος έκθεση επικρίνεται από πολιτικούς και μιντιακούς κύκλους, ενώ σε κύριο άρθρο τους οι «New York Times» έφτασαν στο σημείο να δικαιολογήσουν την «οργή» των Σαουδαράβων για τις «δήθεν κατηγορίες εναντίον τους»! «Θυσία» ξανά για τα χιλιάδες θύματα της 11/9 στον βωμό των περίπου 700 δισ. δολαρίων που φέρονται να ελέγχουν οι Σαουδάραβες από το εξωτερικό χρέος των ΗΠΑ τα τελευταία 41 χρόνια. Τελικώς, το σχετικό σχέδιο νόμου που επιτρέπει στις οικογένειες θυμάτων της 11ης Σεπτεμβρίου να μηνύουν τη Σαουδική Αραβία ως ηθική αυτουργό των επιθέσεων στους Δίδυμους Πύργους πέρασε από τη Βουλή. Ο πρόεδρος Ομπάμα, πάντως, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τη βασιλική οικογένεια των Σαούντ, δήλωσε ότι αν το νομοσχέδιο περάσει και από τη Γερουσία, ο ίδιος θα αρνηθεί να το υπογράψει και θα το αναπέμψει. Ιδωμεν...

Η έρευνα που κανείς δεν θέλει να θυμάται...

Η επιχειρηματολογία όλων όσοι επισήμως δεν μιλάνε γι' αυτά τα καυτά θέματα στηρίζεται στο γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία έχει τέτοια έκθεση στο αμερικανικό χρέος που μια μαζική κίνηση εκποίησής του μπορεί να φέρει τις ΗΠΑ στο χείλος της καταστροφής. Το τελευταίο περιστατικό με την έκθεση των μυστικών υπηρεσιών που καταλόγιζε ευθύνες και σχέσεις με τρομοκρατικές οργανώσεις σε τουλάχιστον 20-30 Σαουδάραβες πρίγκιπες, μέλη της βασιλικής οικογένειας και επιχειρηματίες έδειξε πέραν πάσης αμφιβολίας πόσο πολύ φοβούνται τις κινήσεις του Ριάντ οι Αμερικανοί.

Η τελευταία σχετική έκθεση διαψεύδει, όμως, τους πάντες και εγείρει μεγαλύτερα ερωτήματα.

Με βάση τα επίσημα νούμερα (επιβεβαιωμένα και από το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών, που απελευθέρωσε τα σχετικά στοιχεία μετά από αίτημα στο πλαίσιο του νόμου περί ελεύθερης πληροφόρησης), η Σαουδική Αραβία είχε τον Μάρτιο στην κατοχή της αμερικανικό χρέος ύψους 116,8 δισ. δολαρίων, μέγεθος μειωμένο κατά 6% από το ρεκόρ του Ιανουαρίου. Συνεπώς, η Σαουδική Αραβία είναι μεν μεταξύ των μεγαλύτερων πιστωτών της αμερικανικής κυβέρνησης, αλλά όχι σε τέτοιον βαθμό όσο, για παράδειγμα, η Κίνα, που βρίσκεται στην κορυφή με 1,24 τρισ. δολάρια, ή η Ιαπωνία με 1,1 τρισ. δολάρια.

Σύμφωνα τώρα με την τελευταία έκθεση του Ινστιτούτου Pew Research Center, ο μέσος Αμερικανός θεωρεί «πολύ προβληματική» τη σχέση Κίνας - ΗΠΑ με βάση και το χρέος, σε ποσοστό μάλιστα 67%, ενώ το 22% των ερωτηθέντων εκτιμά ότι η κατάσταση είναι «σοβαρή». Οταν όμως οι ίδιοι άνθρωποι ερωτώνται για τη σχέση ΗΠΑ - Σαουδικής Αραβίας στη βάση του χρέους που διακρατούν οι σεΐχηδες, σε ποσοστό 60% οι Αμερικανοί απαντούν ότι η σχέση είναι «πολύ προβληματική» και σε ποσοστό 89% «πολύ ανησυχητική». Με δυο λόγια, ο μέσος Αμερικανός φοβάται περισσότερο την αντίδραση του -θεωρητικά φίλου και σύμμαχου- Σαουδάραβα παρά αυτή του ανταγωνιστή Κινέζου! Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και με τις εκάστοτε κυβερνήσεις των ΗΠΑ. Μόνο που οι παροικούντες τον Λευκό Οίκο γνωρίζουν κάτι παραπάνω...

Οι πραγματικοί αριθμοί πίσω από τις επίσημες καταχωρήσεις

Στην τελευταία του ανακοίνωση το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών ανέβασε το σύνολο του χρέους της χώρας που βρίσκεται σε χέρια τρίτων στα 6,29 τρισ. δολάρια. Εξ αυτών, το 1,24 τρισ. ελέγχεται από την Κίνα, είτε άμεσα είτε μέσω εταιρειών. Η Ιαπωνία έπεται με μικρή διαφορά και ακολουθεί η Σαουδική Αραβία, επισήμως πολύ πίσω από τις δύο πρώτες χώρες κατά σχεδόν 1 τρισ. δολάρια!

Το αξιοσημείωτο της ανακοίνωσης είναι ότι για πρώτη φορά από το 1974 δόθηκαν στη δημοσιότητα ονόματα χωρών σε αντιστοιχία με ποσά, καθώς μέχρι τώρα, για λόγους ασφαλείας και εθνικού συμφέροντος, οι χώρες αναφέρονταν ως «oil exporting nations» (πετρελαιοπαραγωγές χώρες) και ως «Caribbean banking centers» (χρηματοπιστωτικά κέντρα στην Καραϊβική). Με βάση τα στοιχεία του αμερικανικού Treasury, η Σαουδική Αραβία κατατάσσεται μόλις 13η από πλευράς συνολικής έκθεσης στο αμερικανικό χρέος. Πώς γίνεται λοιπόν να «τρομοκρατεί» τόσο τους Αμερικανούς ιθύνοντες;

Η απάντηση κρύβεται στα Νησιά Κέιμαν. Θυμάστε τα περιβόητα Caribbean banking centers; Τρίτα στην κατάταξη με συνολική κάλυψη χρέους άνω των 265 δισ. δολαρίων τον Μάρτιο και με αύξηση ποσοστού της τάξης του 3,9% σε μηνιαία βάση. Σε αυτά τα στοιχεία προσθέστε τα εξής: από το σύνολο του χρέους των ΗΠΑ, ποσοστό μόλις 65% ελέγχεται από κρατικές οντότητες, συνήθως μέσω τραπεζών. Το 35% που απομένει -ποσοστό ούτως ή άλλως κολοσσιαίο όταν αφορά σε κρατικό χρέος- ελέγχεται από εταιρείες συμφερόντων... απροσδιορίστων. Ή και κοινοπραξίες. Κι εδώ η Σαουδική Αραβία έχει τον πρώτο λόγο.

Η κότα με τα χρυσά αυγά για τις αμερικανικές βιομηχανίες όπλων

17 Απριλίου 2016: Ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας Αντέλ Αλ Τζουμπέιρ, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Ουάσινγκτον, δεν διστάζει να εκτοξεύσει ευθεία απειλή κατά των Αμερικανών, λέγοντας ότι κάθε είδους επένδυση μπορεί να βρεθεί σε κίνδυνο αν οι ΗΠΑ επιμείνουν στην έκθεση των μυστικών υπηρεσιών που συσχετίζει Σαουδάραβες πολίτες και μέλη της ελίτ της χώρας με τους τρομοκράτες της περιβόητης 11ης Σεπτεμβρίου.

Οι αναλυτές της Wall Street παίρνουν πρώτοι το μήνυμα και με τη σειρά τους προειδοποιούν: Το Ριάντ είναι για τις ΗΠΑ μια αγελάδα που αρμέγουν καθημερινά. Μια κότα με χρυσά αυγά, κυρίως για τις αμερικανικές αμυντικές βιομηχανίες. Στο αμερικανικό State Department κανείς δεν θέλει να δει την απειλή των Σαούντ να πραγματοποιείται.

Οι λόγοι προφανείς. Το Ριάντ αγοράζει ετησίως το 9,7% των αμερικανικών εξαγωγών σε οπλικά συστήματα. Μόνο πέρυσι (2014-15) η σαουδαραβική κυβέρνηση αγόρασε ελικόπτερα Black Hawk από τη Sikorsky αξίας 495 εκατ. δολαρίων, πυραύλους Patriot από τη Raytheon αξίας 5,4 δισ. δολαρίων και πυρομαχικά αξίας 1,3 δισ. δολαρίων. Στην πραγματικότητα, οι συνολικές εξαγωγές οπλικών συστημάτων προς τη Σαουδική Αραβία αυξήθηκαν κατά 275% την πενταετία 2006-2010. Οι πληρωμές όλων αυτών των συμβολαίων «κλειδώνονται» με βάση αντίστοιχα συμβόλαια πετρελαίου, αλλά και μέσω offshore εταιρειών που πληρώνονται μετρητοίς έναντι κάλυψης με αμερικανικά ομόλογα.

Τμήμα του χρέους των ΗΠΑ είναι «παρκαρισμένο» σε offshore εταιρείες για λογαριασμό σαουδαραβικών συμφερόντων και προς... πληρωμή αμερικανικών βιομηχανιών. Μύλος! Συνολικό ύψος; Αγνωστο, κατά περίπτωση υπολογιζόμενο αναλόγως των... πωλήσεων όπλων προς το Ριάντ! Τέλος, υπάρχουν και οι ασφαλιστικές δικλίδες που προέρχονται από τις διαπροσωπικές σχέσεις. Οι υπουργοί Οικονομικών, Οικονομίας και ο νεόκοπος υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας είναι όλοι τους αμερικανοθρεμμένοι, κάτοχοι πανεπιστημιακών τίτλων από αμερικανικές σχολές και με διασυνδέσεις ετών στην ελίτ της Ουάσινγκτον.

Ο κ. Φάχαντ Αλ Μουμπάρακ, ο κεντρικός τραπεζίτης της Σαουδικής Αραβίας, δηλαδή αυτός που ελέγχει τα αποθεματικά σε δολάρια του Ριάντ, ήταν προηγουμένως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της θυγατρικής της Morgan Stanley στο Ριάντ. Και ο πλουσιότερος άνθρωπος της χώρας, ο δισεκατομμυριουχος πρίγκιπας Αλουαλίντ Μπιν Ταλάλ, είναι ο μεγαλύτερος ιδιώτης μέτοχος στη Citigroup και στο Twitter. Με δυο λόγια, η πραγματική σχέση -οικονομική και πολιτική- μεταξύ ΗΠΑ και Σαουδικής Αραβίας είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποτυπωθεί με την παράθεση ξερών αριθμών και ποσοστών. Και ναι, έχουν δίκιο οι Αμερικανοί να φοβούνται περισσότερο τους φίλους τους παρά τους ανταγωνιστές τους...

Η Κίνα και η Ιαπωνία

Η Κίνα έχει ακόμη τον άτυπο τίτλο του μεγαλύτερου ξένου αγοραστή αμερικανικού δημοσίου χρέους. Και αυτόν του παράγοντα που ανησυχεί όλους τους άλλους πλην... Αμερικανών. Επισήμως, κατέχει περί τα 1,3 με 1,4 τρισ. δολάρια, όσα περίπου και η Ιαπωνία, από το σύνολο των 19 τρισ. αμερικανικού χρέους, κρατικού ή ιδιωτικού/εταιρικού! Το αμερικανικό Πεντάγωνο πρόσφατα αξιολόγησε ακριβώς αυτή τη διακράτηση χρέους από τους Κινέζους με το ερώτημα «κατά πόσον αυτή η κατάσταση συνιστά παράγοντα κινδύνου για την εθνική ασφάλεια»! Επισήμως, η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα: «Οποιαδήποτε προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί το χρέος ως μέσον πίεσης προς την αμερικανική κυβέρνηση θα έχει ισχνές επιπτώσεις και εντέλει θα λειτουργήσει εις βάρος των Κινέζων παρά των ΗΠΑ». Προφανώς κάτι τέτοιο δεν ισχύει για την περίπτωση ανάλογης κίνησης εκ μέρους της Σαουδικής Αραβίας, αλλιώς γιατί ο πρόεδρος Ομπάμα δεν δίστασε να πάει κόντρα ακόμα και στις οικογένειες των θυμάτων της 11ης Σεπτεμβρίου;

Από την άλλη, ανεξάρτητοι αναλυτές δίνουν μια άλλη οπτική των σχέσεων Κίνας - Ιαπωνίας - ΗΠΑ και αντιστοίχως αυτών με τη Σαουδική Αραβία. Οι οικονομολόγοι του Ινστιτούτου Barings, για παράδειγμα, τονίζουν ότι συνολικά Ιαπωνία και Κίνα ελέγχουν πάνω από το 7% του αμερικανικού χρέους, αλλά σε αντίθεση με τη Σαουδική Αραβία οι απευθείας επενδύσεις τους σε αμερικανικά assets είναι υπερπολλαπλάσιες αυτών των Σαουδαράβων. Και οι δύο χώρες από την Απω Ανατολή βρίσκονται στο top 20 των επενδυτών στις ΗΠΑ.

Το Ριάντ απέχει από αυτή τη λίστα. Μόνο την τελευταία πενταετία κινεζικά συμφέροντα έχουν εξαγοράσει την AMC Movie Theaters, η κινεζική Shandong Tralin Paper Company έδωσε 2 δισ. δολάρια για την εξαγορά χαρτοβιομηχανίας στη Βιρτζίνια, η Shuanghui International αγόρασε την εταιρεία τροφίμων Smithfields, η HNA Group έδωσε 6,3 δισ. δολάρια για την Ingram Micro στην Καλιφόρνια και η Haier εξαγόρασε αντί 5,4 δισ. δολαρίων το τμήμα λευκών οικιακών συσκευών της General Electric. Κινέζοι και Ιάπωνες ρίχνουν λεφτά στην αμερικανική αγορά, δημιουργούν θέσεις εργασίας και ενδιαφέρονται να διατηρηθεί η ανάπτυξη στη χώρα. Οι Σαουδάραβες ενίοτε αγοράζουν και πωλούν κατά το δοκούν μετοχές...

Ντόναλντ Τραμπ

Και τέλος, υπάρχει και ο αστάθμητος παράγων ονόματι Ντόναλντ Τραμπ, που μόνος του, κατά τον προεκλογικό του αγώνα, τα έβαλε και με τους Κινέζους! Κατηγορεί επισήμως την Κίνα ότι επιβάλλει ντάμπινγκ στις παγκόσμιες αγορές στον χάλυβα και υπόσχεται να «αναθεωρήσει τις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ με το Πεκίνο»! Την ίδια στιγμή, βεβαίως, διατείνεται ότι θα εξετάσει και την ανάσχεση της εισαγωγής πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία, καθώς θεωρεί ότι πλέον δεν αποτελεί και τόσο σημαντική πηγή για την αγορά, η οποία, κατά τη γνώμη του, μπορεί να καλυφθεί από την παραγωγή αμερικανικού αργού...