Βαμμένα κόκκινα…αβγά!

Από τα πανάρχαια χρόνια το αβγό συμβολίζει την ίδια τη ζωή, την εκ βάθρων αναγέννηση της Φύσης που ταυτίζεται με την άνοιξη. Από το αρχαίο ‘Ορφικό ωό’ ως τις μέρες μας το αβγό απαντάται ως λατρευτικό στοιχείο σε διάφορους τόπους του κόσμου και σε πολλούς, όσο και διαφορετικούς πολιτισμούς.

Για τους Χριστιανούς, το κέλυφος αντιπροσωπεύει την ύλη, τη θνητότητά μας και τη φθορά, όταν δε αυτό σπάσει χάνεται μαζί του ο παρών ‘ψεύτικος’ κόσμος και ανοίγει ο δρόμος για τον άλλο, τον οποίο σημειοδοτεί η Ανάσταση του

Γιατί όμως τις γιορτινές μέρες του Πάσχα τα αβγά βάφονται κόκκινα; Κάποιοι ερευνητές ανάγουν την συνήθεια αυτή στις αρχαίες ‘Καλένδες’, γιορτές προς τιμή της Ήρας και μετέπειτα του ρωμαϊκού Θεού Ιανού. Άλλοι, περισσότερο θεολογικά, τα πιστώνουν στο αίμα του ίδιου του Χριστού, ή ακόμη στα δάκρυα της Παναγίας μας καθώς βρισκόταν κάτω από τον σταυρό του Κυρίου και βίωνε το δράμα Του, προσφέροντας αβγά στους Ρωμαίους στρατιώτες για να φερθούν σπλαχνικά στον Γιό Της.

Αβγά βαμμένα κόκκινα-που είναι χρώμα της χαράς και, πολύ αγαπημένο-αναφέρονται στην Κίνα του 5ου αιώνα και στην Αίγυπτο γύρω στον 10ο αιώνα.

Όμως το έθιμο της βαφής των αβγών φαίνεται να έφτασε στην Ευρώπη από την Μεσοποταμία, περί τον 17ο αιώνα. Εκεί υπήρχε ως έθιμο, τόσο σε Χριστιανικούς πληθυσμούς όσο και σε Μουσουλμάνους, πριν τελικά υιοθετηθεί αρχικά από τις Ορθόδοξες Εκκλησίες και διαδοθεί μετέπειτα σε ολόκληρη τη Δύση.

Πολλά και διάφορα τα έθιμα και ενδιαφέρουσες οι δοξασίες που αφορούν στα γιορτινά αβγά

Τα βάφουμε παραδοσιακά την Μεγάλη Πέμπτη-κανονικά δε, σε ορισμένο αριθμό και πάντα σε καινούργια κατσαρόλα. Ακόμη πιο τυχερά νοούνται τα αβγά που γεννούν οι, μαύρες ιδιαίτερα κότες ανήμερα την Μ. Πέμπτη ή την ‘Κοκκινοπέφτη’ όπως αλλιώς λέγεται.

Το πρώτο κόκκινο αβγό ανήκει παραδοσιακά στην Παναγία και φυλάσσεται ως πολύτιμο φυλαχτό εναντίον κάθε κακού στο εικονοστάσι του σπιτιού μέχρι το επόμενο Πάσχα. Την δε βαφή δεν την πετάμε, την παραχώνουμε στον κήπο στα φυτά μας, για ευλογία.

Αλλού πάλι βάζουν σε ένα κουτί τόσα αβγά όσα τα μέλη της οικογένειας και τα πάνε να διαβαστούν στα ’12 Ευαγγέλια’ στην εκκλησία, πριν την Ανάσταση.

Σε κάποιες περιοχές συνηθίζουν και διαφορετικές βαφές, εκτός της κόκκινης, που φτιάχνονται με τη χρήση φυτών και βοτάνων, όπως είναι τα φύλλα αμυγδαλιάς για το κίτρινο χρώμα, τα κρεμμύδια για το απαλό μελί κ.α. Τα τσόφλια από τα αβγά αυτά, τα ‘ευαγγελισμένα’, επίσης δεν πετιούνται, αλλά τα παραχώνουν στα δέντρα τους για να καρπίσουν αυτά πλουσιοπάροχα.

Οι γυναίκες και τα κορίτσια στόλιζαν παλαιότερα τα αβγά με ευχές που έγραφαν με λιωμένο κερί, αλλά και με διάφορα μικρά στολίδια, τα έστελναν δε μετά ως πολύτιμο δώρο στους αρραβωνιαστικούς τους ή, τα βαφτιστήρια, στους νονούς και στις νονές τους.

Στα βυζαντινά χρόνια ανάγεται η πασχαλιάτικη κουλούρα με το κόκκινο αβγό στην μέση, που συμβολίζει όπως αναφέραμε, τη χαρά της ζωής, έννοια άρρηκτα συνδεδεμένη με την Ανάσταση του Χριστού και την αιώνια ζωή που αυτή ευαγγελίζεται σε κάθε αληθινά πιστό. Ο Μέγας Κωνσταντίνος και η μητέρα του Ελένη συνήθιζαν, όπως αναφέρεται ιστορικά, να προσφέρουν κόκκινα αβγά στους καλεσμένους τους την Κυριακή του Πάσχα, πριν γευματίσουν.

Από όλους τους πολλούς μύθους και θρύλους, εμείς απλώς ας κρατήσουμε την πιο κοντινή στην κουλτούρα μας αντίληψη: Το πασχαλινό αβγό συμβολίζει για τη δική μας θρησκεία, τον ερμητικά κλειστό τάφο του Θεανθρώπου που όμως μέσα του κρύβει την αιώνια ζωή αφού από αυτόν βγήκε ο Χριστός και αναστήθηκε! Καλή Ανάσταση…