Βατικανό: Πέθανε ο Πάπας Φραγκίσκος – Η ζωή και το πλούσιο έργο του

Η είδηση του θανάτου του έχει συγκλονίσει τη διεθνή κοινότητα.

Ο Πάπας Φραγκίσκος, ο πρώτος Λατινοαμερικανός ηγέτης της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, απεβίωσε σε ηλικία 88 ετών, σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε το Βατικανό. Ο καρδινάλιος Γιόζεφ Φάρελ, προσωρινός διοικητής του Βατικανού, ανακοίνωσε επίσημα τον θάνατο του πάπα Φραγκίσκου με την ακόλουθη γραπτή δήλωση:

«Αγαπητές αδελφές και αδελφοί, με βαθύ πόνο πρέπει να ανακοινώσω τον θάνατο του Αγίου Πατέρα μας Φραγκίσκου. Στις 7:35 σήμερα το πρωί, ο επίσκοπος της Ρώμης Φραγκίσκος επέστρεψε στον Οίκο

του Πατρός. Το σύνολο της ζωής του αφιερώθηκε στην υπηρεσία προς τον Κύριο και την Εκκλησία του.

Μας δίδαξε να ζούμε τις αξίες του Ευαγγελίου με πίστη, θάρρος και οικουμενική αγάπη. Ειδικά υπέρ των φτωχότερων και περιθωριοποιημένων. Με απεριόριστη ευγνωμοσύνη για το παράδειγμά του, πραγματικού μαθητή του Κυρίου Ιησού, παραδίδουμε την ψυχή του πάπα Φραγκίσκου στην πλήρη ελέους αγάπη του Θεού».

Pope Francis died on Easter Monday, April 21, 2025, at the age of 88 at his residence in the Vatican’s Casa Santa Marta. pic.twitter.com/jUIkbplVi2

— Vatican News (@VaticanNews) April 21, 2025

Πιστοί έχουν αρχίσει να συγκεντρώνονται ήδη στο Βατικανό για να αποτίσουν φόρο τιμής.

View of St. Peter’s Square following Pope Francis’ death https://t.co/PEJU0kOTSe

— Reuters (@Reuters) April 21, 2025

Το ξεκίνημα της ζωής του

O Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου του 1936 στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής. Η οικογένειά του καταγόταν από το Πεδεμόντιο της βόρειας Ιταλίας: λογιστής στους αργεντίνικους σιδηρόδρομους ο πατέρας του, νοικοκυρά η μητέρα του.

Αφού πρώτα πήρε απολυτήριο τεχνικού λυκείου, αποφάσισε να μπει σε καθολική ιερατική σχολή. Στην συνέχεια έγινε μέλος του τάγματος των Ιησουιτών και σπούδασε φιλοσοφία. Το 1965 άρχισε να διδάσκει λογοτεχνία και ψυχολογία στο καθολικό κολέγιο του Σάντα Φε και, μετά από ένα χρόνο, σε θρησκευτικό ίδρυμα του Μπουένος Άιρες. Το 1969 χειροτονήθηκε ιερέας και έπειτα από ένα χρόνο ολοκλήρωσε και τις σπουδές του στην θεολογία.

Επί δεκαπέντε χρόνια δίδαξε σε καθολικά πανεπιστημιακά ιδρύματα, ενώ το 1986 μετέβη στην Γερμανία, όπου ολοκλήρωσε το διδακτορικό του. Το 1992 ορίσθηκε από τον πάπα Ιωάννη Παύλο Β’, επίσκοπος της πόλης Άουκα και αναπληρωτής επίσκοπος του Μπουένος Άιρες. Στις 28 Φεβρουαρίου του 1992, επελέγη ως αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες και ολόκληρης της Αργεντινής.

Το 2001 ο Ιωάννης Παύλος ο Β’ τον όρισε καρδινάλιο και τον Απρίλιο του 2005 συμμετείχε στην εκλογή του πάπα Βενέδικτου από το Κονκλάβιο.

Ως αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες, έδωσε έμφαση στην στήριξη των φτωχότερων πολιτών, στην διάδοση του λόγου του Θεού σε κάθε γωνιά της πόλης, στο να παραμείνουν «πάντα ανοικτές» οι πύλες όλων των εκκλησιών και στην στενή συνεργασία κληρικών και λαϊκών.

Το πλούσιο έργο του

Στις 3 Μαρτίου 2013, ο Μπεργκόλιο εξελέγη Πάπας στην πέμπτη ψηφοφορία από 115 εκλέκτορες, ένα μήνα μετά την ηχηρή παραίτηση του Βενέδικτου ΙΣΤ’, με τον οποίο διατήρησε πάντα στενές σχέσεις.

Η 12ετής θητεία του ως προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας χαρακτηρίστηκε από μια κλίση προς τη δημιουργία ανοικτών και αδελφικών κοινοτήτων, τον πρωταγωνιστικό ρόλο ενός συνειδητοποιημένου λαϊκισμού, και την φροντίδα για τους φτωχούς, τους φυλακισμένους και τους αρρώστους. Ενδεικτικό το όνομα που ο ίδιος επέλεξε για το ποντιφικάτο, Πάπας Φραγκίσκος, προς τιμή του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, πολιούχος της Ιταλίας και γνωστός για την αφοσίωσή του προς τους φτωχότερους.

Η αρχή της θητείας του Μπεργκόλιο δεν ήταν εύκολη, εφόσον για μεγάλο χρονικό διάστημα συζητήθηκε ο ενδεχόμενος του ρόλος στο Βρώμικο Πόλεμο της Αργεντινής του 1974, και τη σχέση του με τον δικτάτορα Χόρχε Ραφαέλ Βιντέλα.

Πάντα έτοιμος να συναντήσει πιστούς, πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες, ο Πάπας Φραγκίσκος δεν χαρίστηκε ποτέ στον εαυτό του, συχνά αγνοώντας τις εντολές των γιατρών του για θεραπεία και ξεκούραση. Μέσα στα 12 χρόνια θητείας του, ο Μπεργκόλιο έκανε 47 αποστολικά ταξίδια σε 66 διαφορετικές χώρες πάντα με μια προσεκτική ματιά προς την οικογένεια και τους αδύναμους. Ενδεικτικά ήταν τα δύο ταξίδια που πραγματοποίησε στην Ελλάδα για να δει από κοντά τα κέντρα μετανάστευσης της Λέσβου το 2016 και το 2021.

Επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στο νησί της Λέσβου το 2016

Ο Πάπας Φραγκίσκος τάχθηκε διαχρονικά κατά των αμβλώσεων και της παρένθετης μητρότητας, και προέβη σε άνοιγμα προς την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ, όμως όχι εντός του ιερού σεμιναρίου. Δραστηριοποιήθηκε ώστε να υπάρξει άνοιγμα για μεγαλύτερη γυναικεία παρουσία στις διοικητικές θέσεις του Βατικανού, και ανακήρυξε δύο Ιωβηλαία – του Ελέους, το 2015, και της Ελπίδας, το 2025.

Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Πάπας Φραγκίσκος αναζήτησε μια ευαγγελική διάσταση με μια ισχυρή οικουμενική κλίση, αλλά και την ενίσχυση του διαθρησκευτικού διαλόγου. Το 2020, ο Πάπας Φραγκίσκος αντιμετώπισε την πανδημία κορωνοϊού, με την πλέον γνωστή απόκοσμη εικόνα μια άδειας πλατείας του Αγίου Πέτρου.

Ο Μπεργκόλιο κατάφερε σημαντικά επιτεύγματα. Από την κατάργηση του προνομίου του «ποντιφικού απορρήτου» σε υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης από εκκλησιαστικούς, έως και την δημόσια συγγνώμη για τον ρόλο της Καθολικής Εκκλησίας στην καταπάτηση των δικαιωμάτων των ιθαγενών στον Καναδά. Ο Μπεργκόλιο υπήρξε και ο πρώτος προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας που μίλησε στην Σύνοδο G7, όπου το 2024 υπογράμμισε τον κίνδυνο της ανθρωπότητας από τους πολέμους, αλλά και από την υπερβολική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.

Η ιδιαίτερη σχέση με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο

Η σχέση του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο ήταν στενότατη. Τον προσκάλεσε και τον είχε στο πλευρό του σε όλες τις πρωτοβουλίες διαθρησκειακού διαλόγου, αποκαλώντας τον «αγαπητό αδελφό». Εμπνεύστηκε από το έργο του Οικουμενικού Πατριάρχη για την Εγκύκλιο υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος «Laudato sii» και ετοιμαζόταν να τον συναντήσει, τον ερχόμενο Μάιο, στην Μικρά Ασία για τα 1.700 χρόνια από την Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας. Βαθιά του επιθυμία, όπως και του Προκαθήμενου της Ορθοδοξίας, ήταν να επιστρέψουν σύντομα οι δυο Εκκλησίες σε μόνιμο, κοινό εορτασμό του Πάσχα.

Επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στο Οικονουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινοπόλεως το 2014Οι επικρίσεις

Δεν έλειψαν οι συγκρούσεις και οι επικριτές, εκείνοι που κατηγόρησαν τον λατινοαμερικανό πάπα, ότι δεν έδωσε το αναγκαίο βάρος στην ιεραρχία και στην τελετουργία, ότι μιλούσε μια γλώσσα υπερβολικά απλή η οποία θύμιζε, πολλές φορές, απλό ιερέα και όχι τον θρησκευτικό ταγό άνω του ενός δισεκατομμυρίου πιστών. Αυτή, όμως, ήταν η πραγματική δύναμη του Φραγκίσκου: η αναφορά στην ουσία του χριστιανικού μηνύματος, η επίγνωση ότι ένας καλός πιστός και άνθρωπος κρίνεται, πρώτα απ’ όλα, από την καθημερινή ζωή και τα έργα του. Μια στροφή προς μια αυθόρμητη, βαθιά ανθρωπιά, η οποία πολύ δύσκολα θα μπορέσει να ξεχαστεί τα επόμενα χρόνια από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.