Τι συμβόλιζαν τα περσικά χαλιά στην κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου

Τοποθετώντας περσικά χαλιά κάτω από το φέρετρο του Πάπα Φραγκίσκου, o οποίος εκδήμησε την Δευτέρα 21 Απριλίου, στο ιδιωτικό του παρεκκλήσι και στη συνέχεια στον Άγιο Πέτρο, καθώς και για την κηδεία του στην πλατεία του Αγίου Πέτρου στις 26 Απριλίου, η Καθολική Εκκλησία ακολουθεί μια παράδοση εξακοσίων χρόνων.

Πώς όμως η οπτική γλώσσα των χαλιών, δηλαδή η γραμμή, το σχήμα, η φόρμα και το μοτίβο, που δεν έχει ούτε ιταλικές καταβολές ούτε προέρχεται από την χριστιανική παράδοση, έφτασε να σηματοδοτεί

Φωτογραφία: Αλέξανδρος Γαστεράτος | in

Όπως γράφει χαρακτηριστικά στην The Art Newspaper η Margaret Squires, ερευνήτρια και λέκτορας στο The Courtauld Institute of Art, «από τα τέλη του 14ου αιώνα και μετά, τα χαλιά που εισήχθησαν από την Ανατολία (και αργότερα από το Λεβάντε, την Αίγυπτο και το Ιράν) ήταν τα πιο πολύτιμα καλύμματα δαπέδου που μπορούσε να αγοράσει κανείς με χρήματα. Η ιδιαίτερη θέση τους μαρτυρείται από την απεικόνισή τους σε θρησκευτικούς πίνακες, όπου τέτοια χαλιά εμφανίζονται συχνά στα πόδια της Παναγίας ή άλλων σημαντικών χριστιανικών μορφών».

Ένα από τα παλαιότερα παραδείγματα είναι ο Γάμος της Παναγίας του Ιταλού ζωγράφου Νικολό ντι Μπουονακόρσο που φιλοτεχνήθηκε στη Σιένα γύρω στο 1380. Σε αυτό, ένα εντυπωσιακό χαλί που φέρει ένα σχέδιο με ζώα οριοθετεί την ζώνη εντός της οποίας λαμβάνει χώρα ο γάμος της Μαρίας και του Ιωσήφ.

Ομοίως, o ζωγράφος και χρυσοχόος Αντρέα ντελ Βερόκιο χρησιμοποίησε ένα χαλί από την Ανατολία για την απεικόνιση της Παναγίας και του Παιδιού που πλαισιώνεται μεταξύ άλλων από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, που ολοκληρώθηκε το 1486. Το χαλί, οθωμανικό σχέδιο του οποίου σώζονται πολλά αντίγραφα, δημιουργεί έναν χώρο στον οποίο αναπαύεται η Παναγία.

Τον 16ο αιώνα, τα χαλιά από τις ισλαμικές χώρες έφτασαν κατά εκατοντάδες στην Ευρώπη, ως εμπορεύματα, ως απευθείας παραγγελίες, και μερικές φορές, ως δώρα για διπλωματικούς λόγους.

Τα χαλιά από τις οθωμανικές χώρες κυριάρχησαν στο εμπόριο τον 16ο αιώνα. Το Ιράν των Σαφαβιδών και αργότερα η Ινδία των Μογγόλων εντάχθηκαν στην αγορά τον 17ο αιώνα.

Η χρήση χαλιών ως διπλωματικών δώρων συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Το 2016, όταν ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ρουχανί συναντήθηκε με τον Πάπα Φραγκίσκο στο Βατικανό, έφερε μαζί του ένα μικρό χαλί ως δώρο για τον ποντίφικα.

Τα χαλιά που βλέπουμε στις διαδικασίες της κηδείας του Πάπα Φραγκίσκου λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο όπως τα χαλιά στους πίνακες. Σηματοδοτούν ιερό έδαφος, έναν καθαγιασμένο χώρο με διακριτά όρια που διαχωρίζουν τον ποντίφικα από τους συνοδούς και τους επισκέπτες γύρω του.

«Στον πιο οικείο χώρο του ιδιωτικού παρεκκλησίου, δύο μέλη της ελβετικής φρουράς στέκονταν πλαισιώνοντας το φέρετρο στο όριο του χαλιού, απηχώντας τη χειρονομία του Ιωάννη του Βαπτιστή στην Piazza Madonna του Verrocchio. Στον Άγιο Πέτρο, για τη δημόσια θέαση, τα όρια του μεγαλύτερου χαλιού και η αγιασμένη ζώνη που περιβάλλουν ενισχύθηκαν με στύλους», αναφέρει η Squires.

*Με πληροφορίες από: The Art Newspaper | Margaret Squires | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Αλέξανδρος Γαστεράτος | in