Εφιάλτες στον δρόμο για το Νoμπέλ

Από τη Γάζα έως την Ουκρανία και από το Ιράν έως την Υεμένη, ο Τραμπ δεν έχει καταφέρει να εκπληρώσει την επαγγελία του προέδρου - ειρηνοποιού. Μπορεί να κλείσει «ντιλ» στο τραπέζι της γεωπολιτικής;

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν ησυχάζουν ποτέ και με τίποτα. Ο,τι κι αν τους έχει χαρίσει η ζωή, βράζουν με την πεποίθηση πως η κοινωνία, ο κόσμος, το σύμπαν τούς χρωστάνε. Ολες οι σχέσεις τους είναι ανταγωνιστικές. Οταν κερδίζουν, το εκλαμβάνουν σαν μια απλή επιβεβαίωση της φυσικής τάξης. Οταν χάνουν, εκρήγνυνται καταγγέλλοντας μπαμπεσιά, απάτη, συνωμοσία εις βάρος τους. Κάθε επιτυχία των άλλων

την εισπράττουν ως προσωπική ταπείνωση. Το υπερυψωμένο Εγώ τους είναι το κατοπτρικό είδωλο της αβυσσαλέας ανασφάλειας, που θρέφει την ακόρεστη δίψα για καθολική αναγνώριση. Η συμβίωση μαζί τους είναι μια καθημερινή δοκιμασία για τους ανθρώπους του κύκλου τους. Αλλά τι συμβαίνει όταν αυτός ο κύκλος είναι η οικουμένη ολόκληρη;

Χρυσή ζωή

Η τύχη υπήρξε σκανδαλωδώς γενναιόδωρη με τον Ντόναλντ Τζον Τραμπ. Χάρη στον πατέρα του, μεγαλοεπιχειρηματία του real estate, έγινε εκατομμυριούχος στα οκτώ του και πρόεδρος του οικογενειακού επιχειρηματικού ομίλου στα 25. Παντρεύτηκε τρεις γυναίκες, κατάλληλες για την τροπαιοθήκη του –και οι τρεις ήταν μοντέλα– που του χάρισαν πέντε παιδιά. Σε δύο μήνες θα κλείσει τα 79 χωρίς να έχει αντιμετωπίσει μέχρι τώρα κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας. Στο μεταξύ, εξελέγη δύο φορές πρόεδρος του πιο ισχυρού και πιο εύπιστου έθνους στον κόσμο, που του συγχώρησε και τις πλύσεις με χλωρίνη που μας καθαρίζουν από την COVID, και τους σαλεμένους με κέρατα και τομάρια ζώων που τα έκαναν λαμπόγυαλο στο Καπιτώλιο, και τους μετανάστες από την Αϊτή που τρώνε, λέει, τα γατιά και τα σκυλιά των Αμερικανών. Και όμως, εκείνος νιώθει ότι του χρωστάνε ακόμη πολλά, κι ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζει μια έμμονη ιδέα που έχει εγκατασταθεί στο μυαλό του από την πρώτη του θητεία.

Στις 5 Φεβρουαρίου, στη διάρκεια συνάντησης με τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο, είπε: «Δεν θα μου δώσουν ποτέ το βραβείο Νομπέλ για την ειρήνη. Είναι πολύ άσχημο. Το δικαιούμαι, αλλά δεν θα μου το δώσουν ποτέ». Κάτι παρόμοιο είχε υποστηρίξει στις 23 Αυγούστου 2019, όταν είχε δηλώσει ότι θα έπρεπε να του το δώσουν «για πολλά πράγματα αν ήταν δίκαιοι, που δεν είναι. Το έδωσαν στον Ομπάμα αμέσως μετά την άνοδό του στην εξουσία κι εκείνος δεν είχε ιδέα γιατί το πήρε». Είναι αλήθεια ότι αν η νορβηγική επιτροπή του Νομπέλ δεν είχε βιαστεί τόσο (ανακοίνωσαν τη βράβευση του Ομπάμα πριν καλά καλά κλείσει εννέα μήνες στον Λευκό Οίκο), μάλλον θα το ξανασκέφτονταν καλύτερα, αφού 13 μήνες μετά την παραλαβή του βραβείου εξαπέλυσε πόλεμο κατά του Καντάφι. Και τι να πει κανείς για τον Χένρι Κίσινγκερ, ο οποίος μοιράστηκε το 1973 το βραβείο με τον Βιετναμέζο Λε Ντουκ Θο για την εκεχειρία που είχε συνομολογηθεί λίγους μήνες νωρίτερα στο Παρίσι. Ποιος, ο Κίσινγκερ, που κηλιδώθηκε από τα λουτρά αίματος στη Χιλή, στο Ανατολικό Τιμόρ, στο Μπανγκλαντές, στην Καμπότζη, στο Λάος και βέβαια στο ίδιο το Βιετνάμ, έτσι που ο δημοφιλής Αμερικανός τραγουδοποιός Τομ Λέρερ να πει ότι με αυτό το Νομπέλ Ειρήνης, «η πολιτική σάτιρα αποτελεί πλέον παρωχημένο είδος».

Εμμονή με αντιπρόσωπο

Αν κρίνουμε από τις αλλεπάλληλες δηλώσεις κορυφαίων αξιωματούχων, η προεδρική εμμονή πρέπει να έχει αποκτήσει τελευταία χαρακτηριστικά μανίας. Μιλώντας στο Fox News, ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ βρήκε τον χρόνο να ξεστρατίσει από τους εμπορικούς πολέμους που εμπίπτουν στα άμεσα καθήκοντά του, για να υποστηρίξει ότι ο Τραμπ αξίζει το Νομπέλ Ειρήνης λόγω των προσπαθειών του να τελειώσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. «Αν η απονομή γίνει τίμια, νομίζω ότι σε ένα χρόνο θα πάρει το βραβείο», τόνισε.

Στο ίδιο μήκος κύματος βρέθηκε ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Μάικ Γουόλτς λέγοντας: «Αυτή είναι μια προεδρία ειρήνης.

Θα σταματήσει τον πόλεμο στην Ευρώπη. Θα σταματήσει τους πολέμους στη Μέση Ανατολή. Και όταν γίνουν όλα αυτά, θα έχουμε το βραβείο Ειρήνης δίπλα στο όνομα Ντόναλντ Τραμπ».

Είναι αλήθεια ότι από την πρώτη ημέρα της δεύτερης θητείας του ο Τραμπ έκανε έντονη προσπάθεια να εμφανιστεί ως ο πρόεδρος της ειρήνης, σε αντιδιαστολή με τους Μπάιντεν και Χάρις. «Θα μετρήσουμε τις επιτυχίες μας όχι μόνο με τις μάχες που θα κερδίζουμε, αλλά και με τους πολέμους που θα τελειώσουμε και, ίσως το σημαντικότερο, με τους πολέμους όπου δεν θα εμπλακούμε. Η κληρονομιά για την οποία θα είμαι περισσότερο περήφανος από όλες θα είναι εκείνη του ειρηνοποιού και του γεφυροποιού», υπογράμμισε χαρακτηριστικά. Την ίδια ημέρα, πιστωνόταν εκεχειρία έξι εβδομάδων στον φρικτό πόλεμο της Γάζας, χάρη στην απροσδόκητα ασφυκτική πίεση που άσκησε στον Νετανιάχου. Πολύ γρήγορα όμως τον αντάμειψε όχι μόνο με το πράσινο φως για επέκταση της κατοχής στη Δυτική Οχθη, αλλά και με την ιδέα του για εκτόπιση όλων των κατοίκων της Γάζας ώστε να περάσει η παλαιστινιακή Λωρίδα σε αμερικανικά χέρια και να γίνει «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής».

Επιστροφή στο Ιράν

Μια δεύτερη δοκιμασία περιμένει τον «ειρηνοποιό» Τραμπ στο θέμα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος – ένα καυτό πρόβλημα που ο ίδιος δημιούργησε, τορπιλίζοντας τη διεθνή συμφωνία του 2015 με την αναίτια απόσυρση της Αμερικής, τρία χρόνια αργότερα. Στις πρώτες εκ του σύνεγγυς συνομιλίες με τους Ιρανούς που έγιναν το περασμένο Σάββατο

στο Ομάν, ο απεσταλμένος του Στιβ Γουίτκοφ έδωσε όντως ενδείξεις πως η Ουάσιγκτον δεν επιθυμεί στρατιωτική σύγκρουση με την Τεχεράνη (κάτι που πάγωσε τον Νετανιάχου), αλλά συμφωνία, αφού περιόρισε τις αμερικανικές απαιτήσεις στον εμπλουτισμό ουρανίου, χωρίς να βάλει, για την ώρα, στο τραπέζι άλλα θέματα, όπως το βαλλιστικό πρόγραμμα του Ιράν και οι φιλοϊρανικές οργανώσεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Ο σημερινός δεύτερος γύρος των συνομιλιών θα δείξει αν υπάρξει συνέχεια, αν και οι βομβαρδισμοί του Πενταγώνου εναντίον των φιλοϊρανών Χούθι στην Υεμένη υπενθυμίζουν ότι η απειλή του πολέμου κάθε άλλο παρά έχει αποσυρθεί από το τραπέζι.

Ουκρανία στην ομίχλη

Αλλά το πιο σκληρό τεστ για τον Τραμπ θα γίνει στο Ουκρανικό. Το Πάσχα ήρθε, οι πρώτες 100 ημέρες της προεδρίας του όπου να ’ναι συμπληρώνονται, αλλά ούτε συμφωνία ειρήνης ούτε καν προσωρινή εκεχειρία δεν βρίσκεται στον ορίζοντα. Προσφάτως, ο ειδικός απεσταλμένος του Κιθ Κέλογκ πρότεινε, μιλώντας στους Times, τον διαμελισμό της Ουκρανίας σε τέσσερις ζώνες –μία υπό γαλλοβρετανικό έλεγχο, μία υπό ουκρανικό, μία ουδέτερη ζώνη και μία υπό ρωσικό– κατά το πρότυπο του Βερολίνου μετά τη συντριβή των ναζί. Για την ώρα, όμως, ο μεν Ζελένσκι αρνείται τη συνθηκολόγηση, ο δε Πούτιν μοιάζει να ετοιμάζεται για μια εαρινή επίθεση αρκετά μεγάλης κλίμακας, αποσκοπώντας στη μεγιστοποίηση των κερδών του.

Σενάρια για ανακωχές

Δεν αποκλείεται, βέβαια, η τύχη να ευνοήσει για μία ακόμη φορά τον Ντόναλντ Τραμπ. Στο προσεχές μέλλον μπορεί η σοβαρά αποδυναμωμένη Χαμάς να συνθηκολογήσει στη Γάζα και το ισλαμικό καθεστώς της Τεχεράνης να προτιμήσει τη συνδιαλλαγή με τις ΗΠΑ από μια σύγκρουση που θα το έφερνε στο χείλος της κατάρρευσης, όπως δεν αποκλείεται να υπάρξει ανακωχή στο Ουκρανικό. Αλλά και στις τρεις περιπτώσεις θα πρόκειται όχι για ειρήνη, αλλά για συνέχιση του πολέμου με άλλα μέσα και με όλες τις αιτίες των συγκρούσεων ενεργές, να συσσωρεύουν υπογείως την ενέργεια των επόμενων εκρήξεων.

Κάτι ήξερε για παρόμοιες καταστάσεις και ο Χένρι Κίσινγκερ: Μόλις 16 μήνες μετά τη βράβευσή του με το Νομπέλ Ειρήνης, οι Βιετκόγκ έμπαιναν θριαμβευτικά στη Σαϊγκόν.

(Ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου είναι δημοσιογράφος- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Η Καθημερινή» της Κυριακής)

#ΠΕΤΡΟΣ_ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ