«Δεν μπορεί να τα σκέφτηκε μόνη της, κάποιος άλλος είναι πίσω από αυτή την έρευνα»

Αυτά τα λόγια γράφτηκε ότι ακούστηκαν μετά από μια ομιλία της Καταλίν Καρικό, αρκετά χρόνια πριν, για τον θεραπευτικό ρόλο που μπορεί να παίξει το mRNA.

Η Καταλίν Καρικό, με τον Ντριου Γουάισμαν τιμήθηκαν με το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής ή Φυσιολογίας για το 2023 για τις έρευνες τους που οδήγησαν στα εμβόλια mRNA έναντι του Κόβιντ 19, σώζοντας εκατομμύρια ζωές ως τώρα και πολύ περισσότερες στο μέλλον.  Εμβόλια mRNA δοκιμάζονται ήδη έναντι καρκινικών κυττάρων αλλά και σε άλλες ασθένειες.

Η ζωή της Καταλίν Καρικό μόνο με ροδοπέταλα δεν ήταν στρωμένη. Γεννήθηκε στην

Ουγγαρία το 1955 σε μια μικρή πόλη όπου οι συνθήκες ζωής ήταν πολύ δύσκολες και σε μια οικογένεια που δεν είχε καμία σχέση με την επιστήμη. Οι εξαιρετικές επιδόσεις της στο σχολείο την βοήθησαν να μπει στο Πανεπιστήμιο του Σέγκεντ όπου σπούδασε Βιολογία  και στο ίδιο ίδρυμα  εκπόνησε και τη διδακτορική της διατριβή.

Όταν το 1985 σταμάτησε η χρηματοδότηση στο Ινστιτούτο ερευνών όπου εργαζόταν ως ερευνήτρια, αποφάσισε με τον σύζυγο της και την 2 ετών κόρη της να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ. Παρά τις αρχικές καλές προοπτικές λίγο έλειψε να απελαθεί όταν ο καθηγητής που συνεργαζόταν στο Πανεπιστήμιο Temple την κατήγγειλε για παράνομη παραμονή, ως πράξη εκδίκησης, όταν αποφάσισε η Καρικό να δεχθεί θέση στο Πανεπιστήμιο John Hopkins, που τελικά δεν της δόθηκε.

Πως τόλμησε μια γυναίκα, μετανάστρια να αποφασίσει αυτή για το επιστημονικό της μέλλον χωρίς να συμβουλευτεί προηγουμένως τον καθηγητή! Τα προβλήματα της άρχισαν από τότε και στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια όπου μετακινήθηκε το1989, πέρασε περισσότερα από 20 πέτρινα χρόνια όπου δεν κατάφερε να πάρει θέση μόνιμου διδακτικού προσωπικού γιατί οι αιτήσεις για χρηματοδότηση των ερευνών της στη θεραπευτική χρήση του mRNA απορρίπτονταν η μία μετά την άλλη!

Ήταν η εποχή που όλοι ερευνούσαν το DNA και πολλοί λίγοι ενδιαφέρονταν για το mRNA που χωρίς αυτό δεν παράγονται πρωτεΐνες και ζωή χωρίς αυτές δεν υφίσταται.

Όμως η χρησιμοποίηση του mRNA για θεραπευτικούς σκοπούς, της είχε γίνει εμμονή και συνέχισε την έρευνα παρά τις αντιξοότητες. Οι συνάδελφοι της την αποκαλούσαν «η τρελή κυρία του mRNA».

Έπρεπε να λύσει όμως 2 πολύ σοβαρά προβλήματα γιατί το  mRNA αποικοδομείται γρήγορα μέσα στο κύτταρο και επιπλέον η εξωγενής χορήγηση του προκαλεί φλεγμονώσεις αντιδράσεις στον οργανισμό. Η τυχαία συνάντηση της το 1998 με τον ανοσοβιολόγο Ντρου Γουάισμαν στο φωτοτυπικό μηχάνημα του Πανεπιστημίου ήταν η αρχή της συνεργασίας τους που οδήγησε στη διάσημη πλέον δημοσίευση τους το 2005 όπου αναφέρουν πως έλυσαν τα παραπάνω προβλήματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι δύο επιστημονικά περιοδικά κύρους αρνήθηκαν να δημοσιεύσουν την έρευνα τους και η επιστημονική κοινότητα δεν έδειξε τότε ενδιαφέρον.

Όπως αναφέρει η ίδια σε πολλές συνεντεύξεις της και στο αυτοβιογραφικό βιβλίο της «Breaking through: a life in science” τον Μάιο του 2013 φτάνοντας το πρωί στο εργαστήριο της στο Πανεπιστήμιο βρήκε τα πράγματα της πεταμένα στο διάδρομο, χωρίς καμία προειδοποίηση, γιατί «δεν δικαιούνταν ούτε μικρό χώρο εργαστηρίου αφού δεν έφερνε χρήματα στο Πανεπιστήμιο». Την ίδια περίπου εποχή διαγνώστηκε με καρκίνο. Δεν πτοήθηκε.

Ευτυχώς εκείνη την εποχή οι βιοτεχνολογικές εταιρείες είχαν αρχίσει να ενδιαφέρονται για την εμπορική αξία του mRNA και η BioNTech την προσέλαβε ως αντιπρόεδρο ερευνών και μαζί με την Pfizer δημιούργησαν το γνωστό εμβόλιο έναντι του Κόβιντ.

Η αρχική δυσπιστία στο νέο συναντάται συχνά στην έρευνα, το γεγονός όμως ότι η Καρικό ήταν γυναίκα, μετανάστρια, από χώρο του παλαιού ανατολικού μπλόκ, έπαιξε οπωσδήποτε σημαντικό ρόλο. Η γενναία αυτή γυναίκα σε όλες τις συνεντεύξεις της μετά την βράβευση της δεν εκφράζει καμία μνησικακία εναντίον αυτών που είτε την αμφισβήτησαν ή της φέρθηκαν άσχημα για πολλά χρόνια.

Το μήνυμα της στις νέες γυναίκες επιστήμονες είναι «να έχετε αυτοπεποίθηση, να κυνηγάτε τα όνειρα σας».

Η Σόνια Τσιτήλου είναι πανεπιστημιακός